Valjevo je udaljeno oko sto kilometara od Beograda. Do njega se može doći Ibarskom magistralom, skretanjem ka Lajkovcu i putem uz lajkovačku prugu. Drumskim saobraćajem povezano je i sa drugim delovima Srbije, a pogoduje mu i što se nalazi na trasi pruge Beograd – Bar. Smešteno je u kotlini kojom protiče reka Kolubara. Ubraja se u veće gradove Srbije. Po podacima iz poslednjeg popisa, ima 59.000 žitelja. Sedište je Kolubarskog okruga, u čijem sastavu su i opštine Lajkovac, Ljig, Mionica, Osečina i Ub.
Grad istorije i kulture
Valjevo je u prošlosti bilo središte važnih istorijskih zbivanja. Dalo je veliki doprinos u pokretima za nacionalno oslobođenje i iznedrilo veliki broj znamenitih ljudi iz oblasti nauke, kulture, umetnosti i sporta. U pisanim tragovima naselje se prvi put pominje krajem 14. veka, što znači da postoji više od šest stotina godina. Prolazilo je kroz različite faze u svom razvoju. Već u 15. veku postalo je važan trgovački centar, ali je njegov razvoj zaustavljen u vreme Turaka.
Februara 1804. godine, u seči knezova koja je bila povod za izbijanje Prvog srpskog ustanka, u Valjevu su pogubljeni najpoznatiji srpski knezovi Aleksa Nenadović i Ilija Birčanin. Telo a kasnije i glava Alekse Nenadovića sahranjeni su u Brankovini, dok Ilija Birčanin počiva u porti manastira Ćelije. U Velikom ratu, krajem 1914, na ovom terenu odvijala se čuvena Kolubarska bitka. Valjevo je tada bila bolnica, u kojoj je lečen veliki broj ranjenika i obolelih od tifusa. U posleratnom periodu, u drugoj polovini 20. veka, grad se ubrzano razvija i postaje važan privredni i kulturni centar.
Kroz Valjevo protiče Kolubara, koja ga deli na dva dela – stari i novi. Stari deo na desnoj obali reke, poznat pod imenom Tešnjar, zaštićen je kao nepokretno kulturno dobro. Ta čaršija iz turskog vremena je kaldrmisana i načičkana starim zanatskim radnjama. Tu su snimani mnogi filmovi i TV serije, a svake godine održava se manifestacija „Tešnjarske večeri”. Novi deo Valjeva, na levoj obali Kolubare, jeste moderan grad sa pravouglim ulicama, razvijen po planu koji datira još iz sredine 19. veka.
U Valjevu treba posetiti najstariju očuvanu zgradu – Muselimov konak iz 18. veka. Ovaj tipični primer turske arhitekture građen je za potrebe upravnika Valjevske nahije. U njemu su pre pogubljenja bili zatočeni Aleksa Nenadović, knez Tamnavsko-posavske nahije, i Ilija Birčanin, knez Podgorske knežine Valjevske nahije. Danas se tu nalazi izdvojeno odelenje Valjevskog muzeja.
Ljubiteljima slikarstva preporučujemo da obiđu Modernu galeriju, koja je osnovana 1985. na inicijativu poznatog slikara Ljube Popovića. U njoj se nalazi velika i reprezentativna kolekcija dela najpoznatijih slikara 20. veka, kao i slike i lični predmeti Ljube Popovića.
U okolini Valjeva obiđite Petnicu (poznatu po istoimenoj Istraživačkoj stanici, i sportsko-rekreacionom centru), i Brankovinu (zavičaj značajnih ličnosti srpske istorije i kulture, prote Mateje i kneza Alekse Nenadovića, pesnikinje Desanke Maksimović i drugih). Prođite i klisurom reke Gradac, da bi se divili pravom ekološkom biseru valjevskog kraja. Pedesetak kilometara od Valjeva, u podnožju planine Povlen, nalaze se Taorska vrela, spomenik prirode poznat po prekrasnim vodenim kaskadama.
Valjevski kraj se ponosi velikim brojem znamenitih ljudi. To su, pre svih, istorijske ličnosti (Prota Mateja, Aleksa i Jakov Nenadović, Ilija Birčanin i vojvoda Živojin Mišić), sveci Srpske pravoslavne crkve (Justin Popović i Nikolaj Velimirović), pisci (Ljubomir Nenadović, Milovan Glišić, Desanka Maksimović i Matija Bećković), pravnik Borislav Blagojević (profesor i dekan Pravnog fakulteta i rektor Beogradskog univerziteta), slikar Ljuba Popović, muzičari (Miki Jevremović, Željko Joksimović, Jovan Maljoković), glumci (Voja Brajović, Nenad Jezdić, Nela Mihajlović i Nebojša Milovanović) i veliki broj vrhunskih sportista. Po legendi o „valjevskoj podvali” Valjevci su dovitljivi ljudi. Istina je da se u ovom gradu govori najčistiji srpski jezik.
Manastiri
U okolini Valjeva nalazi se nekoliko manastira Srpske pravoslavne crkve (Ćelije, Lelić, Jovanja, Pustinja). Nemojte propustiti da posetite najpoznatije od njih –Ćelije i Lelić. Na putu ka ovim manastirima, u parku iznad grada, nalazi se još jedan od simbola Valjeva – prepoznatljivi spomenik narodnom heroju Stevanu Filipoviću.
Manastir Ćelije udaljen je šest kilometara od Valjeva. Nalazi se na levoj obali reke Gradac, skriven u lepoj kotlini okruženoj šumom. Do njega se stiže uzanim putem na kojem je nemoguć saobraćaj autobusa, a otežano mimoilaženje putničkih vozila. Zbog toga vernicima i drugim posetiocima nekad preostaje oko kilometar pešačenja nizbrdicom do manastira.
Prema predanju, manastir potiče iz vremena kralja Dragutina. U turskim izvorima pominje se 1560. godine. Zloglasni paša Bušatlija zapalio ga je 1791. godine. Danas je to ženski manastir, u kojem je dugo živeo arhimandrit dr Justin Popović, Ava Justin. Ovaj visoko obrazovani teolog stekao je doktorat u Atini, boravio u mnogim našim manastirima, bio profesor u karlovačkoj i bitoljskoj bogosloviji, a 1934. izabran za profesora Bogoslovskog fakulteta u Beogradu. Njegov student bio je i potonji patrijarh Pavle. Svojevremeno nije pristao da bude hirotonisan u čin episkopa, smatrajući da nije dostojan tog zvanja. U manastir Ćelije došao je 1948, tu je preminuo i sahranjen 1979. godine. Smatraju ga čudotvorcem, pa mu grob obilaze mnogi vernici. Najpoznatiji učenici Ave Justina bili su mitropolit Amfilohije i vladike Atanasije Jeftić i Irinej Bulović. Odlukom Svetog arhijerejskog sabora SPC 2. maja 2010. Justin Popović je kanonizovan kao Sveti Justin Ćelijski.
Manastir Lelić udaljen je pet kilometara od Ćelija. Nalazi se u istoimenom selu, rodnom mestu vladike Nikolaja Velimirovića. Crkva je zadužbina vladike Nikolaja i njegovog oca Dragomira. Podignuta je 1929. godine. Kuća za sveštenike pretvorena je u muzej posvećen uspomeni na vladiku Nikolaja. Ideja da se crkva pretvori u manastir potekla je od tadašnjeg vladike Valjevske eparhije Lavrentija. Manastir je otvoren maja 1996, kada je obeleženo 40 godina od smrti vladike Nikolaja i pet godina od prenosa njegovih moštiju iz Amerike u Srbiju.
Nikolaj Velimirović je bio doktor teologije i filozofije, prosvetitelj, autor mnogih crkvenih i filozofskih tekstova i najveći besednik Srpske pravoslavne crkve. Rođen je 1881. godine, završio šest razreda gimnazije u Valjevu i Bogosloviju u Beogradu. Studije na Starokatoličkom fakultetu u Bernu okončao je doktoratom iz teologije. Doktorat iz filozofije odbranio je u Ženevi. Zamonašio se u manastiru Rakovica. U čin episkopa žičkog hirotonisan je 1919, da bi krajem 1920. bio prebačen u Ohridsku eparhiju. Tu ostaje do 1936, kada je vraćen u Žičku eparhiju. Njega i patrijarha Gavrila Nemci su 1943. zatočili u manastiru Vojlovica kod Pančeva, odakle su odvedeni u logor Dahau. Posle rata vladika Nikolaj je emigrirao u Ameriku, gde je nastavio bogoslovsku i spisateljsku delatnost. Umro je u Libetivilu 1956. godine, a mošti su mu iz Amerike prenete u manastir Lelić 1991. godine. Kanonizovan je 24. maja 2003. kao Sveti Nikolaj Ohridski i Žički. Napisao je mnoga dela duhovne i filozofske sadržine, koja su objavljena u 13 tomova.
Divčibare, Mionica i Vrujci
Četrdesetak kilometara južno od Valjeva, u centralnom delu planine Maljen, nalazi se visoravan Divčibare. Zbog povoljnog geografskog položaja, Divčibare su postale omiljena, veoma posećena planinsko-turistička destinacija. Smatraju se pravom vazdušnom banjom, podesnom za odmor i rekreaciju. Skijašima su na raspolaganju dve ski-staze umerene strmine. Obezbeđen je hotelski i apartmanski smeštaj i domaća hrana. Na raspolaganju su sportski tereni, a postoje i drugi prateći sadržaji. Neka preduzeća izgradila su na Divčibarama svoja odmarališta, a niklo je i veliko vikend naselje.
Sa Divčibara krenite ka 30 kilometara udaljenoj Mionici, sedištu istoimene opštine u Kolubarskom okrugu. U centru Mionice, na istoimenom trgu, podignut je veliki spomenik vojvodi Živojinu Mišiću. Njemu u čast posvećena je glavna kulturno-turistička manifestacija ovog grada „Mišićevi dani”. Rodna kuća slavnog vojvode u obližnjem selu Struganik pretvorena je u lepo uređen i veoma posećen memorijalni kompleks.
Opštini Mionica pripada banja Vrujci, koja se nalazi na sredokraći puta Mionica – Ljig, u dolini reke Toplice, a u podnožju Divčibara i Rajca. Od Beograda je udaljena 90, a od Ibarske magistrale deset kilometara. Ima zadovoljavajuće smeštajne kapacitete, pa je podesna i za višednevni i vikend boravak. Termalne vode i blato ove banje blagotvorne su za lečenje raznih bolesti, pre svega reumatskih, kožnih, želudačnih i crevnih, kao i posttraumatskih stanja.
U subotu, 6. avgusta: Gde Drina ljubi Taru – Bajina (a bajna) Bašta
